Thiemoko Diarra op Parcours des Mondes 2025
Van 9 tot 14 september 2025 vond in Parijs de 24e editie plaats van Parcours des Mondes, de toonaangevende jaarlijkse kunstroute gewijd aan kunst uit Afrika, Oceanië, Amerika en Azië. Traditioneel lag de nadruk op antieke objecten en vakmanschap, maar dit jaar markeerde een belangrijke verschuiving: de opname van hedendaagse niet-westerse kunstenaars.
Deze evolutie weerspiegelt zowel de groeiende belangstelling voor hedendaagse niet-westerse kunst als de broodnodige erkenning van de rijkdom en diversiteit van deze praktijken. Deze verbreding van de reikwijdte maakt ook deel uit van een bredere herbezinning op hoe niet-westerse culturele productie wordt gekaderd, nu terminologie, curatoriële praktijken en institutionele definities steeds vaker onder de loep worden genomen. Voor hedendaagse kunstenaars bood dit niet alleen zichtbaarheid, maar ook erkenning van hun vitale bijdragen aan de kunstwereld van vandaag. .
Surréalités Africaines
Onder deze hedendaagse kunstenaars bevindt zich Thiemoko Diarra, opgenomen in de groepstentoonstelling Surréalités Africaines, gecureerd door galeriehouder Christophe Person. Met animisme – het geloof dat elk wezen, object en element van de wereld een levende geest bezit – als leidend concept, nodigde de tentoonstelling de bezoekers uit om de verbanden te verkennen tussen zichtbaar en onzichtbaar, verleden en heden, materieel en spiritueel. De werken werden een basis om de krachten te bevragen die ons omringen en onze diepe verbondenheid met de spirituele wereld. In deze context resoneerde Diarra’s werk sterk: zijn creaties lijken te zweven tussen het geziene en het ongeziene en geven vorm aan aanwezigheid die doorgaans aan onze menselijke waarneming ontsnapt.
Contemporary Bogolans: Een dubbel erfgoed
Thiemoko Claude Diarra (1974) is een Belgisch-Malinese kunstenaar wiens leven en werk diepgaand zijn gevormd door zijn dubbele culturele erfgoed. Geboren in België maar opgegroeid in Mali, raakte Diarra vertrouwd met het traditionele ambacht van bogolan, een textiel praktijk waarbij stoffen worden geverfd met natuurlijke aarde-pigmenten en versierd met patronen die symbolische en sociale betekenissen dragen. Deze vormende ervaring is vandaag centraal in zijn artistieke praktijk, waarin Diarra aarde-pigmenten toepast op oude Europese wandtapijten en prints. Zo brengt hij twee tradities – Malinees en Europees – samen, die misschien ver van elkaar lijken te staan maar hier met elkaar in dialoog worden geweven.
Voor Diarra is de keuze van het medium essentieel. Zijn pigmenten, zo merkt hij op, “proviennent de plusieurs pays” (“komen uit verschillende landen”). Hij legt uit: “La terre, symbole d’ancrage territorial, a une symbolique identitaire importante que j’aime mettre en abyme.” (“De aarde, als symbool van territoriale verankering, draagt een belangrijke identitaire symboliek die ik graag in spel breng”).
Door deze pigmenten te mengen creëert Diarra unieke kleuren, die hij toepast op wandtapijten, gravures en prints afkomstig van Brusselse vlooienmarkten. Deze objecten, vaak iconische scènes geschilderd door Vlaamse meesters, dragen culturele betekenis en historische lading. Door er rechtstreeks op in te grijpen, keert Diarra subtiel koloniale hiërarchieën om: hij herclaimt Europese artefacten als ruimtes waar Afrikaanse kosmologieën en materialen centraal staan. Door een dialoog te creëren tussen twee ogenschijnlijk verre textiel tradities vervaardigt Diarra wat hij zelf hedendaagse bogolans noemt. Als symbool van zijn eigen culturele vermenging smeden de bogolans unieke verbindingen tussen verschillende temporaliteiten, uiteenlopende culturele tradities en visuele talen.
Het onzichtbare zichtbaar maken
Diarra’s werken zijn onmiddellijk herkenbaar door de abstracte, organische vormen die klassieke Europese scènes bevolken. Zijn universum bestaat uit abstracte vormen, bellen, gestippelde plantaardige patronen, gebogen lijnen en aardse tinten. Deze vormen scheppen vreemde hybride wezens. De wezens zijn tegelijk plantaardig en dierlijk, vertrouwd en toch vreemd, gevangen in beweging en belichamend een buitenaardse aanwezigheid. Ze worden een visualisatie van wat onze waarneming overstijgt. De lucht die we inademen, onze omgeving en zelfs ons lichaam wordt bewoond door krachten en wezens die ons begrip ontglippen. Van microscopisch leven tot bredere spirituele krachten: Diarra maakt het onzichtbare zichtbaar. .
Deze praktijk resoneert sterk met actuele mondiale zorgen. In een tijd waarin kunstenaars, filosofen en wetenschappers antropocentrische wereldbeelden bevragen, nodigen deze werken ons uit in onze omgevingen de grenzen van onze waarneming opnieuw te onderzoeken. Ze dagen ons uit de wereld te verkennen via verbeelding en intuïtie en ons af te vragen: welke wonderen liggen onder het oppervlak of buiten het bereik van onze vijf zintuigen? Door ons te dwingen verder te kijken dan de schijn, wordt zijn praktijk een oproep tot aandachtigheid. Zijn kunst moedigt ons aan onze relatie met de omgeving te herzien en te erkennen dat de kleinste, vaak over het hoofd geziene krachten de meest fundamentele impact kunnen hebben op ons bestaan.
Voorbij Categorisering
In de kern van Diarra’s werkt ligt een weigering om zich te conformeren aan traditionele, rigide categoriseringen. Hij tracht te ontsnappen aan de binaire indelingen van onze wereld en omarmt de unieke kruisingen die daaruit voortkomen. Zijn hybride figuren laten zich niet vastpinnen: ze zijn noch volledig dier noch plant, noch geheel abstract noch figuratief. In plaats daarvan bezetten ze een tussengebied, een ruimte die de culturele kruisingen en onderlinge verbondenheden van zijn praktijk weerspiegelt..
Door Europese historische textielen te vermengen met Afrikaanse pigment tradities heeft Diarra een unieke beeld taal ontwikkeld die geografische en culturele grenzen overstijgt. Zijn kunst kan worden gelezen als een kritiek op categorisering zelf, geworteld in zijn eigen verweven identiteit, en als een viering van hybriditeit, transformatie en vloeibaarheid.
Herdefiniëring van hoe we de wereld zien
Op een moment waarop hedendaagse Afrikaanse kunst steeds meer erkenning krijgt, onderscheidt Diarra zich als een kunstenaar die niet alleen culturen overbrugt, maar ook de manier waarop we de wereld zien en begrijpen uitdaagt. Zijn werk bevestigt dat kunst niet simpelweg gaat over het representeren van de werkelijkheid, maar over het onthullen van haar onzichtbare dimensies.